طرز تهیه بستنی سنتی خانگی با ثعلب و بدون ثعلب

بستنی سنتی یکی از خوشمزه‌ترین دسرهایی است که همواره طرفداران بسیاری داشته است. این بستنی با طعم و عطر بی‌نظیر خود، به‌ویژه در فصل تابستان، محبوبیت خاصی دارد. در این مقاله از مجله دوماس، قصد داریم دو روش مختلف برای تهیه بستنی سنتی خانگی را به شما معرفی کنیم: یکی با استفاده از ثعلب و دیگری بدون آن. ثعلب یک ماده طبیعی است که به بستنی خاصیت کشسانی و نرمی می‌بخشد، اما در صورتی که به آن دسترسی نداشته باشید، می‌توانید از روش‌های جایگزین استفاده کنید.

تاریخچه بستنی سنتی ایرانی

بستنی سنتی ایرانی، دسری محبوب و خوشمزه با قدمتی دیرینه است که ریشه در تاریخ غنی ایران دارد. نخستین نشانه‌های تولید بستنی در ایران به اواخر دوره قاجار و دوران سلطنت ناصرالدین شاه باز می‌گردد. در این دوره، "اکبر مشتی" با یادگیری فن تهیه بستنی زعفرانی در دربار مظفرالدین شاه، در رونق این خوراکی دلچسب نقشی کلیدی ایفا کرد.

بستنی اکبر مشتی با طعم و عطری بی‌نظیر، ترکیبی از گلاب، زعفران، خلال پسته و خامه بود که به سرعت در میان مردم محبوب شد و به عنوان "بستنی زعفرانی" شهرت یافت. در آن زمان، طعم‌های غالب بستنی شامل زعفرانی، وانیلی و قهوه‌ای بود که رنگ قهوه‌ای حاصل از دارچین بود. جالب است بدانید که در آن دوره‌ هنوز یخ‌سازی وجود نداشت و برای تهیه یخ از برف یخچال‌های طبیعی توچال استفاده می‌کردند.

با ورود دستگاه‌های بستنی‌ساز در اواخر دهه ۴۰ شمسی، تولید بستنی با تکنولوژی روز رونق گرفت. با این حال، برخی از بستنی‌فروشان سنتی مانند اکبر مشتی، به روش‌های اصیل خود پایبند ماندند و از به کارگیری تکنولوژی جدید خودداری کردند. این امر، نشان‌دهنده اهمیت و جایگاه روش‌های سنتی و اصالت در تهیه بستنی در فرهنگ ایرانی است.

به مرور زمان، بستنی سنتی ایرانی همچنان محبوبیت خود را حفظ کرده و به عنوان یکی از نمادهای فرهنگی و طعمی بی‌نظیر در جهان شناخته می‌شود.

مواد اولیه لازم برای تهیه بستنی سنتی خانگی با ثعلب

• شیر پاستوریزه: 1 لیتر
• شکر: 200 گرم
• ثعلب: 1 قاشق چای‌خوری
• گلاب: 2 قاشق غذاخوری
• زعفران دم کرده: 1 قاشق غذاخوری
• خامه: 100 گرم (اختیاری)
• خلال پسته: به مقدار دلخواه

طرز تهیه بستنی سنتی با استفاده از ثعلب

1. آماده‌سازی شیر و شکر:

شیر را در یک قابلمه بزرگ بریزید و روی حرارت ملایم قرار دهید سپس شکر را به شیر اضافه کرده و هم بزنید تا کاملاً حل شود.

2. ترکیب کردن ثعلب با شکر:

برای جلوگیری از گلوله شدن ثعلب در شیر، ثعلب را با مقدار کمی شکر مخلوط کنید. این کار به پخش یکنواخت ثعلب در شیر کمک می‌کند.

3. اضافه کردن ثعلب به مخلوط شیر:

به آرامی و به تدریج مخلوط ثعلب و شکر را به شیر اضافه کنید. در حین اضافه کردن، به طور مداوم هم بزنید تا ثعلب به خوبی در شیر حل شود و مایع یکنواختی به دست آید.

4. افزودن گلاب و زعفران:

گلاب و زعفران دم کرده را به مخلوط شیر اضافه کرده و هم بزنید تا مواد کاملاً با هم ترکیب شوند.

5. حرارت دادن مخلوط:

مخلوط را به مدت 10 تا 15 دقیقه روی حرارت ملایم نگه داشته و به آرامی هم بزنید تا کمی غلیظ شود. توجه کنید که مخلوط نباید به جوش بیاید. هم زدن مداوم باعث می‌شود که مخلوط یکنواخت و بدون گلوله باشد.

6. اضافه کردن خامه (اختیاری):

اگر می‌خواهید بستنی خامه‌ای‌تر باشد، می‌توانید خامه را به صورت تکه‌های کوچک در این مرحله به مخلوط اضافه کنید و هم بزنید.

ابتدا خامه را درون کیسه فریزر ریخته و سطح آن را صاف کنید سپس چند ساعت در فریزر قرار دهید بعد آن را خارج کرده و به تکه‌های دلخواه برش بزنید.

7. خنک کردن مخلوط:

قابلمه را از روی حرارت بردارید و بگذارید مخلوط کاملاً خنک شود. برای سرعت بخشیدن به این فرآیند، می‌توانید ظرف مخلوط را در یک ظرف بزرگتر حاوی یخ قرار دهید و هم بزنید.

8. فریز کردن بستنی:

مخلوط خنک شده را در ظرف مناسب برای فریز کردن بریزید و در فریزر قرار دهید.

هر 30 دقیقه یک بار بستنی را از فریزر خارج کرده و با یک همزن یا چنگال هم بزنید. این کار را تا زمانی که بستنی به طور کامل منجمد شود تکرار کنید (معمولاً حدود 4 تا 6 ساعت). این مرحله باعث می‌شود بستنی بافتی نرم و کشدار پیدا کند و کریستال‌های یخ تشکیل نشوند.

9. افزودن خلال پسته و خامه:

در مراحل پایانی فریز کردن، می‌توانید خلال پسته و تکه‌های خامه یخ‌زده را به بستنی اضافه کنید و به آرامی هم بزنید تا در بستنی پخش شود.

10. سرو بستنی:

بستنی سنتی شما آماده است! آن را در ظرف‌های سرو بستنی بریزید و از طعم خوشمزه و خاص آن لذت ببرید. نوش جان!

با رعایت این مراحل و نکات، می‌توانید یک بستنی سنتی خانگی با ثعلب درست کنید که دارای بافتی نرم، کشدار و طعمی بی‌نظیر باشد.

مواد اولیه لازم برای تهیه بستنی سنتی خانگی بدون ثعلب

• شیر پاستوریزه: 1 لیتر
• شکر: 200 گرم
• نشاسته ذرت: 2 قاشق غذاخوری
• گلاب: 2 قاشق غذاخوری
• زعفران دم کرده: 1 قاشق غذاخوری
• خامه: 100 گرم (اختیاری)
• خلال پسته: به مقدار دلخواه

طرز تهیه بستنی سنتی بدون استفاده از ثعلب

برای تهیه بستنی سنتی بدون استفاده از ثعلب، می‌توانید از نشاسته ذرت به عنوان جایگزین مناسب استفاده کنید. در ادامه، روش تهیه بستنی سنتی بدون استفاده از ثعلب را توضیح می‌دهم:

1. آماده‌سازی شیر و شکر:

شیر را در یک قابلمه بزرگ بریزید و روی حرارت ملایم قرار دهید.

شکر را به شیر اضافه کنید و هم بزنید تا کاملاً حل شود.

2. مخلوط کردن نشاسته ذرت:

نشاسته ذرت را در چند قاشق آب سرد حل کنید تا یک مخلوط کرمی بدست آید.

3. اضافه کردن نشاسته ذرت به شیر:

نشاسته ذرت حل شده را به آرامی به شیر اضافه کنید و همزمان هم بزنید تا مخلوط یکنواخت شود.

4. اضافه کردن گلاب و زعفران:

گلاب و زعفران دم کرده را به مخلوط شیر و نشاسته ذرت اضافه کنید و به هم بزنید تا مواد کاملاً ترکیب شوند.

5. حرارت دادن مخلوط:

مخلوط را به مدت 10 تا 15 دقیقه روی حرارت ملایم نگه دارید و به آرامی هم بزنید تا کمی غلیظ شود. مواظب باشید مخلوط به جوش نیاید.

6. اضافه کردن خامه (اختیاری):

اگر می‌خواهید بستنی خامه‌ای‌تر باشد، می‌توانید خامه را در این مرحله به مخلوط اضافه کرده و هم بزنید.

7. خنک کردن مخلوط:

قابلمه را از روی حرارت بردارید و بگذارید مخلوط کاملاً خنک شود. برای افزایش سرعت خنک شدن، می‌توانید ظرف مخلوط را در ظرفی حاوی یخ قرار داده و هم بزنید.

8. فریز کردن بستنی:

مخلوط خنک شده را در ظرف مناسب ریخته و در فریزر قرار دهید.

هر 30 دقیقه یک بار بستنی را از فریزر خارج کرده و با یک همزن یا چنگال هم بزنید تا کریستال‌های یخ تشکیل نشوند و بستنی بافت نرمی پیدا کند. این کار را تا زمانی که بستنی به طور کامل منجمد شود تکرار کنید (معمولاً حدود 4 تا 6 ساعت).

9. اضافه کردن خلال پسته:

در مراحل پایانی فریز کردن، می‌توانید خلال پسته را به بستنی اضافه کنید و به آرامی هم بزنید تا در بستنی پخش شود.

10. سرو بستنی:

بستنی سنتی شما آماده است! آن را در ظرف‌های سرو بستنی بریزید و با کمی خلال پسته یا خامه تزیین کنید و از طعم خوشمزه و خاص آن لذت ببرید. نوش جان!

ثعلب چیست و چرا در تهیه بستنی سنتی از آن استفاده می‌شود؟

ثعلب که با نام‌های دیگری مثل سحلب، سعلب، خصیه الثعلب و ارکید هم شناخته می‌شود؛ گیاهی از خانواده‌ی ارکیده‌ها، به خاطر پیازهای زیرزمینی‌اش مورد توجه قرار گرفته است. پودر این گیاه، در تهیه انواع دسر، نوشیدنی و به خصوص بستنی سنتی ماده‌ای ارزشمند است.

ثعلب به طور طبیعی حاوی موسیلاژ و نشاسته است که به بستنی قوام و کشسانی می‌دهد و مانع از ذوب شدن سریع آن می‌شود. همچنین طعم و عطر ملایم و وانیلی ثعلب، طعمی منحصر به فرد به بستنی می‌بخشد و آن را از بستنی‌های صنعتی با طعم دهنده‌های مصنوعی متمایز می‌کند.

به دلیل گرانی و کمیاب شدن ثعلب، استفاده از آن در بستنی‌های صنعتی رایج نیست. در عوض، از تثبیت کننده‌های دیگری مانند گوارگام و کاراگینان استفاده می‌شود. با این حال، هنوز هم در برخی از بستنی فروشی‌های سنتی و خانگی برای تهیه بستنی به روش سنتی از ثعلب استفاده می‌شود.

ثعلب به صورت پودر شده در عطاری‌ها و برخی از فروشگاه‌های مواد غذایی قابل تهیه است.

فواید ثعلب برای سلامتی:

تقویت سیستم ایمنی بدن

بهبود عملکرد دستگاه گوارش

افزایش میل جنسی

کاهش استرس و اضطراب

تصفیه خون

خواص و مزایای بستنی سنتی

بستنی به عنوان یکی از محصولات لبنی دارای خواص مختلفی است که می‌تواند برای سلامتی مفید باشد، اما نیاز به مصرف معتدل و در چارچوب تغذیه سالم دارد. در ادامه به برخی از خواص بستنی اشاره می‌کنیم:

• منبع کلسیم و فسفر: بستنی حاوی مقدار قابل توجهی از کلسیم و فسفر است که برای سلامت استخوان و دندان مفید است. این مواد معدنی مهم برای تقویت استخوان‌ها و پیشگیری از بیماری‌های مانند سنگ کلیه اهمیت دارد.
• ویتامین‌ها: بستنی شامل ویتامین‌های مختلفی از جمله A، D، E، C و گروه B است. این ویتامین‌ها برای حفظ سلامت چشم، پوست، افزایش انرژی بدن، تقویت سیستم ایمنی و بهبود فرآیندهای متابولیک ضروری هستند.
• تقویت خلق و خو: خوردن بستنی باعث افزایش سطح هورمون‌های مغزی مانند دوپامین و سروتونین می‌شود که احساس خوشحالی و آرامش را تقویت می‌کند. این خاصیت می‌تواند به کاهش استرس و افسردگی کمک کند.

به طور کلی، بستنی با توجه به ترکیبات غذایی مانند کلسیم، ویتامین‌ها و مواد مغذی دیگری که در آن وجود دارد، می‌تواند به عنوان یک خوراکی لذیذ و گاهی هم به عنوان یک آرامبخش برای روح و روان مفید باشد. اما اهمیت رعایت مصرف معتدل و هماهنگی با یک رژیم غذایی سالم را نباید نادیده بگیریم.

جایگزین‌های مناسب برای ثعلب در بستنی خانگی

اگر در تهیه بستنی برای ثعلب به دنبال جایگزینی خانگی هستید، چند گزینه مناسب پیش‌رو دارید:

نشاسته ذرت: رایج‌ترین جایگزین ثعلب، نشاسته ذرت است. به‌ازای هر 1 قاشق غذاخوری ثعلب، می‌توانید از 2 قاشق غذاخوری نشاسته ذرت استفاده کنید. نشاسته ذرت به بستنی قوام می‌دهد و از ذوب‌شدن سریع آن جلوگیری می‌کند، اما طعم و عطر ثعلب را ندارد.

آرد ذرت: آرد ذرت گزینه‌ی دیگری برای جایگزینی ثعلب است. به‌ازای هر 1 قاشق غذاخوری ثعلب، می‌توانید از 1 قاشق غذاخوری آرد ذرت استفاده کنید. آرد ذرت طعم ملایمی به بستنی می‌دهد و به غلیظ‌شدن آن کمک می‌کند.

زرده تخم‌مرغ: زرده تخم‌مرغ می‌تواند طعم و رنگ بستنی را غنی‌تر کند و به آن قوام دهد. به‌‌ازای هر 1 قاشق غذاخوری ثعلب، می‌توانید از 1 زرده تخم‌مرغ استفاده کنید.

ژلاتین: ژلاتین گزینه‌ی مناسبی برای تهیه بستنی است. به‌ازای هر 1 قاشق غذاخوری ثعلب، می‌توانید از 1 قاشق چایخوری ژلاتین استفاده کنید. ژلاتین به بستنی قوام می‌دهد و از ذوب شدن سریع آن جلوگیری می‌کند.

انتخاب جایگزین مناسب ثعلب به سلیقه و نوع بستنی که می‌خواهید تهیه کنید بستگی دارد.

کلام آخر

بستنی سنتی خانگی، چه با ثعلب و چه بدون آن، یک دسر خوشمزه و سالم است که می‌توانید به راحتی در خانه تهیه کنید. هر دو روش دارای ویژگی‌ها و طعم‌های منحصر به فردی هستند که بسته به سلیقه و امکانات خود می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. با رعایت نکات و مراحل ذکر شده، می‌توانید بستنی‌ای با کیفیت و خوشمزه درست کنید و از طعم دلپذیر آن در کنار خانواده و دوستان لذت ببرید.

سوالات متداول

1. آیا استفاده از ثعلب در تهیه بستنی سنتی ضروری است؟

خیر، ثعلب به بهبود بافت و جلوگیری از یخ‌زدگی کریستالی بستنی کمک می‌کند، اما می‌توان از جایگزین‌هایی مانند ژلاتین یا نشاسته ذرت نیز استفاده کرد.

2. آیا می‌توان برای تهیه بستنی سنتی از شیر کم چرب استفاده کرد؟

بله، اما بستنی تهیه شده با شیر پرچرب یا خامه بافت و طعم بهتری خواهد داشت.

3. چگونه می‌توان بستنی خانگی را طعم‌دار کرد؟

می‌توانید از اسانس‌ها، میوه‌های تازه یا خشک، شکلات و دیگر مواد طعم‌دهنده استفاده کنید.

4. آیا بستنی خانگی بدون ثعلب همچنان بافت نرمی خواهد داشت؟

بله، اما ممکن است کمی کریستالی‌تر باشد. استفاده از نشاسته ذرت یا ژلاتین می‌تواند به بهبود بافت کمک کند.