دوغ یکی از نوشیدنی‌های محبوب در بسیاری از کشورهای خاورمیانه و آسیای مرکزی است. این نوشیدنی از ترکیب ماست، آب و نمک تهیه می‌شود و معمولاً به‌عنوان یک نوشیدنی خنک‌کننده و مفید برای هضم غذا شناخته می‌شود. با این حال، در کنار خواص مفید دوغ، مصرف آن ممکن است برای برخی افراد مشکلاتی به‌همراه داشته باشد. در این مقاله، به بررسی گروه‌هایی که ممکن است از مصرف دوغ آسیب ببینند، خواهیم پرداخت.

افراد حساس به لاکتوز

افراد حساس به لاکتوز به دلیل کمبود آنزیم لاکتاز در بدنشان، نمی‌توانند لاکتوز، (قند موجود در محصولات لبنی مانند دوغ) را به‌درستی هضم کنند. این عدم توانایی در هضم لاکتوز باعث می‌شود که پس از مصرف دوغ، در این افراد علائمی مانند نفخ، دل‌پیچه، اسهال و تهوع ظاهر شود. این علائم می‌تواند ناراحتی‌های زیادی برای فرد ایجاد کند و کیفیت زندگی او را تحت تاثیر قرار دهد.

برای مدیریت این مشکل، افراد مبتلا معمولاً از مصرف محصولات لبنی اجتناب می‌کنند یا محصولات لبنی بدون لاکتوز را انتخاب می‌کنند. در صورتی که بخواهند دوغ مصرف کنند، باید از دوغ‌های بدون لاکتوز یا جایگزین‌های غیرلبنی استفاده کنند. مشاوره با یک پزشک یا متخصص تغذیه نیز می‌تواند به این افراد کمک کند تا رژیم غذایی مناسبی داشته باشند و از بروز علائم ناخوشایند جلوگیری کنند.  با این حال، درکل مصرف دوغ موجب تقویت سیستم ایمنی نیز می‌شود.

افراد دارای فشار خون بالا

افراد دارای فشار خون بالا باید در مصرف نمک بسیار محتاط باشند، زیرا نمک می‌تواند باعث افزایش فشار خون شود. دوغ به‌طور معمول حاوی مقدار قابل توجهی نمک است و مصرف آن می‌تواند فشار خون را در این افراد بیشتر کند. افزایش فشار خون می‌تواند خطراتی مانند بیماری‌های قلبی، سکته و مشکلات کلیوی را به همراه داشته باشد. بنابراین، مصرف دوغ برای افرادی که فشار خون بالا دارند، توصیه نمی‌شود یا باید با احتیاط و حداقل مقدار ممکن باشد.

برای مدیریت فشار خون بالا، این افراد باید به‌طور کلی مصرف نمک را کاهش دهند و از غذاها و نوشیدنی‌های کم‌نمک استفاده کنند. انتخاب دوغ‌های کم‌نمک یا بدون نمک، یکی از راه‌هایی است که این افراد می‌توانند از طعم دوغ لذت ببرند بدون اینکه فشار خونشان افزایش یابد. همچنین، مشورت با پزشک یا متخصص تغذیه می‌تواند به افراد دارای فشار خون بالا کمک کند تا رژیم غذایی مناسبی داشته باشند و از خطرات ناشی از افزایش فشار خون جلوگیری کنند.

شاید برایتان جالب باشد بدانید که دوغ چه تاثیری بر "غلظت خون" و "قند خون" دارد.

افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی

افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی نیز باید در مصرف مواد غذایی و نوشیدنی‌های حاوی نمک و پتاسیم بسیار محتاط باشند. کلیه‌های این افراد نمی‌توانند به‌طور کامل مواد زائد و نمک اضافی را از بدن دفع کنند، بنابراین مصرف دوغ که معمولاً حاوی نمک است، می‌تواند باعث تجمع نمک در بدن شود. این تجمع نمک می‌تواند باعث افزایش فشار خون و تشدید مشکلات کلیوی گردد. همچنین، برخی از انواع دوغ‌ها ممکن است حاوی پتاسیم زیادی باشند که برای بیماران کلیوی مشکل‌ساز است، زیرا کلیه‌های آنها نمی‌توانند به‌طور مؤثر پتاسیم را دفع کنند.
اگر فشار خون شما بالا رفته می‌توانید با مطالعه مقاله "درمان فوری فشار خون بالا"، می‌توانید به سرعت فشار خون خود را کاهش دهید.

برای مدیریت بیماری‌های کلیوی، این افراد باید به دقت مصرف نمک و پتاسیم را کنترل کرده و از مصرف مواد غذایی و نوشیدنی‌هایی که حاوی این مواد هستند، اجتناب کنند یا آنها را به مقدار کم مصرف کنند. انتخاب دوغ‌های کم‌نمک یا بدون نمک و مشورت با پزشک یا متخصص تغذیه می‌تواند به این افراد کمک کند تا از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کنند و وضعیت کلیه‌های خود را تحت کنترل داشته باشند.

افراد مبتلا به مشکلات گوارشی

افراد مبتلا به مشکلات گوارشی مانند سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS)، التهاب معده یا زخم معده نیز باید در مصرف محصولات لبنی مانند دوغ احتیاط کنند. دوغ حاوی لاکتوز است و برخی از این افراد ممکن است به لاکتوز حساسیت داشته باشند، حتی اگر به‌طور به این لاکتوز حساسیت نداشته باشند. مصرف دوغ می‌تواند علائمی مانند نفخ، دل‌پیچه، اسهال و تهوع را در این افراد تشدید کند و ناراحتی‌های گوارشی را افزایش دهد.

همچنین، دوغ حاوی اسید لاکتیک است که می‌تواند باعث تحریک معده و تشدید علائم التهاب معده یا زخم معده شود. افرادی که مشکلات گوارشی دارند باید به رژیم غذایی خود توجه ویژه‌ای داشته باشند و از موادی که ممکن است علائم آنها را تشدید کند، اجتناب کنند. انتخاب محصولات لبنی بدون لاکتوز یا جایگزین‌های غیرلبنی و مشاوره با پزشک یا متخصص تغذیه می‌تواند به این افراد کمک کند تا رژیم غذایی مناسبی داشته باشند و از بروز مشکلات گوارشی جلوگیری کنند.

افراد دارای حساسیت به لبنیات

افراد دارای حساسیت به لبنیات (آلرژی به پروتئین‌های موجود در شیر) باید از مصرف محصولات لبنی مانند دوغ اجتناب کنند. این حساسیت به دلیل واکنش سیستم ایمنی بدن به پروتئین‌های موجود در شیر، مانند کازئین و وی است. علائم حساسیت به لبنیات می‌تواند شامل خارش، کهیر، تورم لب‌ها، صورت و گلو، مشکلات تنفسی، درد شکمی، استفراغ و اسهال باشد. در موارد شدیدتر، ممکن است واکنش‌های آلرژیک خطرناکی مانند آنافیلاکسی رخ دهد که نیاز به درمان فوری پزشکی دارد.

برای مدیریت حساسیت به لبنیات، افراد باید برچسب محصولات غذایی را به دقت بررسی کنند و از مصرف هرگونه محصولی که حاوی شیر یا مشتقات آن است، پرهیز کنند. در مورد دوغ، باید به جایگزین‌های غیرلبنی مانند دوغ‌های گیاهی (ساخته شده از بادام، سویا، یا نارگیل) روی بیاورند. مشاوره با پزشک یا متخصص آلرژی می‌تواند به این افراد کمک کند تا رژیم غذایی مناسبی را دنبال کنند و از بروز واکنش‌های آلرژیک جلوگیری کنند. همچنین، آگاهی و احتیاط در انتخاب مواد غذایی می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به حساسیت به لبنیات کمک کند.

افراد مبتلا به نفخ و سوء هاضمه

افراد مبتلا به نفخ و سوء هاضمه باید در مصرف دوغ احتیاط کنند، زیرا این نوشیدنی می‌تواند علائم آنها را تشدید کند. دوغ حاوی لاکتوز و اسید لاکتیک است که می‌تواند فرآیند گوارش را پیچیده‌تر کند و باعث تولید گاز بیشتر در دستگاه گوارش شود. این مسئله به‌ویژه در افرادی که حساسیت به لاکتوز دارند، شایع‌تر است و می‌تواند باعث ایجاد نفخ، دل‌پیچه و حس سنگینی در معده شود.

علاوه بر این، وجود اسید لاکتیک در دوغ می‌تواند تحریک‌کننده مخاط معده و روده باشد و علائم سوء هاضمه مانند درد شکم، سوزش سر دل و تهوع را تشدید کند. افراد مبتلا به این مشکلات گوارشی باید از مصرف دوغ و دیگر محصولات لبنی که ممکن است علائمشان را بدتر کند، پرهیز کنند یا مصرف آن‌ها را به حداقل برسانند. استفاده از جایگزین‌های غیرلبنی و مشاوره با پزشک یا متخصص تغذیه می‌تواند به این افراد کمک کند تا رژیم غذایی مناسبی داشته باشند و از بروز علائم ناخوشایند جلوگیری کنند.

افراد با سطح کلسترول بالا

افراد با سطح کلسترول بالا باید در مصرف دوغ دقت کنند، به ویژه اگر دوغ تهیه شده با شیر کامل باشد که حاوی چربی‌های اشباع است. چربی‌های اشباع می‌توانند سطح کلسترول LDL (کلسترول بد) را در خون افزایش دهند، که این امر منجر به افزایش خطر بیماری‌های قلبی و عروقی می‌شود. مصرف مداوم دوغ پرچرب می‌تواند سطح کلسترول خون را بالا برده و مشکلات قلبی را تشدید کند.

برای مدیریت سطح کلسترول بالا، این افراد باید از مصرف محصولات لبنی پرچرب اجتناب کنند و به جای آن از دوغ‌های کم‌چرب یا بدون چربی استفاده کنند. همچنین، تغییرات در رژیم غذایی مانند افزایش مصرف فیبر، میوه‌ها، سبزیجات و استفاده از چربی‌های غیراشباع می‌تواند به کاهش سطح کلسترول کمک کند. مشاوره با پزشک یا متخصص تغذیه می‌تواند به این افراد کمک کند تا برنامه غذایی مناسبی داشته باشند و خطرات مربوط به سطح کلسترول بالا را کاهش دهند.

نتیجه‌گیری

در حالی که دوغ برای بسیاری از افراد یک نوشیدنی سالم و مفید است، باید توجه داشت که مصرف آن برای برخی افراد می‌تواند مضر باشد. افرادی که به فشار خون بالا، بیماری‌های کلیوی، مشکلات گوارشی، حساسیت به لبنیات و کلسترول بالا مبتلا هستند، باید از مصرف دوغ پرهیز کنند یا آن را با احتیاط مصرف کنند. بهتر است این افراد قبل از مصرف دوغ با پزشک خود مشورت کنند تا از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود.

سوالات متداول

1. آیا دوغ برای افراد مبتلا به دیابت مضر است؟

دوغ به طور کلی برای افراد مبتلا به دیابت مضر نیست، اما باید در انتخاب نوع دوغ دقت کرد. دوغ‌های طعم‌دار و گازدار که حاوی قند زیاد هستند، برای افراد دیابتی مناسب نیستند. [در مقاله "تاثیر دوغ بر دیابت" کامل بخوانید]

2. بهترین زمان برای مصرف دوغ چه زمانی است؟

دوغ را می‌توان در هر زمان از روز مصرف کرد، اما بهترین زمان برای مصرف آن همراه با غذا، به خصوص وعده‌های غذایی سنگین است.

3. آیا می‌توان دوغ را با غذاهای گوشتی مصرف کرد؟

مصرف دوغ با غذاهای گوشتی مشکلی ندارد، اما بهتر است دوغ را با فاصله زمانی از مصرف گوشت مصرف کنید.

4. چه نوع دوغی برای سلامتی مفید تر است؟

دوغ‌های کم‌نمک و بدون گاز، سالم‌ترین نوع دوغ هستند.

5. آیا می‌توان دوغ را در خانه تهیه کرد؟ 

بله، تهیه دوغ در خانه به راحتی امکان‌پذیر است. برای این کار می‌توانید به مقاله «طرز تهیه دوغ» مراجعه کنید.