دیابت یک بیماری مزمن است که بر نحوه استفاده بدن از قند (گلوکز) تأثیر می‌گذارد. قند منبع اصلی انرژی بدن است و از غذاهایی که می‌خوریم به دست می‌آید. انسولین، هورمونی که توسط پانکراس تولید می‌شود، به قند اجازه می‌دهد تا از جریان خون وارد سلول‌های بدن شده و در آنجا به عنوان انرژی استفاده شود.

افراد مبتلا به دیابت یا به اندازه کافی انسولین تولید نمی‌کنند یا سلول‌های بدنشان به انسولین مقاوم هستند. در نتیجه، قند در خون جمع می‌شود و می‌تواند منجر به مشکلات سلامتی شود.

رژیم غذایی در کنترل دیابت نقش مهمی دارد. خوردن غذاهای سالم می‌تواند به کنترل قند خون، کاهش خطر عوارض و بهبود سلامت کلی افراد مبتلا به دیابت کمک کند. در این مقاله به شما خواهیم گفت که چه غذاهایی را دیابتی‌ها نباید بخورند.

 

1) غذاهای پر قند

غذاهای پر قند حاوی مقادیر زیادی قند افزوده یا طبیعی هستند که به سرعت قند خون را افزایش می‌دهند. این افزایش ناگهانی قند خون می‌تواند به مشکلاتی مانند بیماری‌های قلبی، سکته مغزی، آسیب عصبی و مشکلات کلیوی منجر شود. همچنین، مدیریت قند خون برای افرادی که غذاهای پر قند مصرف می‌کنند دشوارتر است و می‌تواند به افزایش وزن و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های دیگری مانند بیماری قلبی و فشار خون بالا منجر شود.

نمونه‌هایی از غذاهای پر قند که باید توسط افراد دیابتی محدود شوند:

• نوشیدنی‌های شیرین: نوشابه‌های گازدار، آبمیوه، نوشیدنی‌های ورزشی و نوشیدنی‌های انرژی زا
• شکر و شیرینی جات: شکر، عسل، شربت، شیرینی، کیک، کلوچه، بستنی، آبنبات
• غلات فرآوری شده: غلات صبحانه شیرین، غلات تصفیه شده، میله‌های غلات
• غذاهای آماده: پیتزا، همبرگر

جایگزین‌های سالم برای غذاهای پر قند:

• میوه‌ها: میوه‌های تازه، کم قند مانند سیب، پرتقال، توت‌ها و گریپ فروت
• سبزیجات: سبزیجات تازه یا پخته شده
• غلات کامل: نان گندم کامل، برنج قهوه ای، ماکارونی گندم کامل
• لبنیات کم چرب: شیر کم چرب، ماست کم چرب، پنیر کم چرب
• آجیل و دانه‌ها: بادام، گردو، تخمه آفتابگردان، تخمه چیا
• آب: بهترین نوشیدنی برای افراد دیابتی، آب است.

غذاهای پر از کربوهیدرات تصفیه شده

غذاهای پر از کربوهیدرات تصفیه شده سریع هضم می‌شوند و باعث افزایش ناگهانی قند خون در افراد دیابتی می‌شوند. این افزایش قند خون می‌تواند به مشکلاتی مانند بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و مشکلات کلیوی منجر شود. همچنین، مدیریت قند خون برای افرادی که این نوع غذاها را مصرف می‌کنند دشوارتر است.

نمونه‌هایی از غذاهای پر کربوهیدرات تصفیه شده که باید توسط افراد دیابتی محدود شوند:

• نان سفید: نان سفید، نان باگت، نان رول
• ماکارونی: ماکارونی، اسپاگتی، نودل
• برنج سفید: برنج سفید، برنج باسمتی
• سیب زمینی: سیب زمینی سرخ کرده، چیپس سیب زمینی
• غلات صبحانه شیرین: غلات صبحانه شیرین، غلات برشته شده، گرانولا
• شیرینی‌ها: پیتزا، دونات، کلوچه، کیک

جایگزین‌های سالم برای غذاهای پر کربوهیدرات تصفیه شده:

• غلات کامل: نان گندم، برنج قهوه‌ای، ماکارونی گندم کامل
• حبوبات: عدس، لوبیا، نخود
• سبزیجات: سبزیجات تازه یا پخته شده
• میوه‌ها: میوه‌های تازه و کم قند مانند سیب، پرتقال، توت‌ها و گریپ فروت
• آجیل و دانه‌ها: بادام، گردو، تخمه آفتابگردان، تخمه چیا

غذاهای پرچرب

چربی‌ها، اگرچه به طور مستقیم قند خون را افزایش نمی‌دهند، اما می‌توانند به طور غیرمستقیم روی کنترل قند خون و سلامت کلی افراد مبتلا به دیابت تأثیر منفی بگذارند. افزایش کالری، مصرف چربی‌های اشباع و ترانس و کاهش حساسیت به انسولین از جمله عواملی هستند که می‌توانند در افراد مبتلا به دیابت به افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و سکته مغزی منجر شوند. بنابراین، محدود کردن مصرف چربی‌ها، به ویژه چربی‌های اشباع و ترانس، برای حفظ سلامتی و کنترل دیابت بسیار حیاتی است.

نمونه‌هایی از غذاهای پرچرب که باید توسط افراد دیابتی محدود شوند:

• غذاهای سرخ شده: سیب زمینی سرخ کرده، پیراشکی
• غذاهای چرب: همبرگر، پنیر پیتزا، سوسیس
• گوشت‌های پرچرب: گوشت گاو، بره
• لبنیات پرچرب: شیر پرجرب، پنیر پرچرب
• غذاهای فرآوری شده: فست فود، غذاهای آماده، میان وعده‌های شور

جایگزین‌های سالم برای غذاهای پرچرب:

• چربی‌های سالم: روغن زیتون، آووکادو، آجیل، دانه‌ها
• گوشت‌های کم چرب: مرغ بدون پوست، ماهی
• لبنیات کم چرب: شیر کم چرب، ماست کم چرب، پنیر کم چرب
• غذاهای کامل: میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل

غذاهای فرآوری شده

غذاهای فرآوری شده برای افراد مبتلا به دیابت مضر هستند زیرا معمولاً حاوی قند افزوده، چربی‌های ناسالم، سدیم بالا و مواد مغذی کمی هستند. این مواد می‌توانند باعث افزایش ناگهانی قند خون، افزایش خطر بیماری‌های قلبی و فشار خون بالا و کاهش مواد مغذی مهم مانند فیبر شوند. از این رو، محدود کردن مصرف غذاهای فرآوری شده برای افراد دیابتی بسیار حیاتی است.

نمونه‌هایی از غذاهای فرآوری شده که باید توسط افراد دیابتی محدود شوند:

• فست فود: همبرگر، سیب زمینی سرخ کرده، مرغ سوخاری، پیتزا
• غذاهای آماده: غذاهای یخ زده، سوپ‌های کنسروی، ماکارونی و پنیر فوری
• گوشت‌های فرآوری شده: سوسیس، کالباس، بیکن،‌هات داگ
• تنقلات شور: چیپس سیب زمینی، پفک، کراکر، میله‌های غلات
• شیرینی جات: کلوچه، کیک، دونات، آب نبات

جایگزین‌های سالم برای غذاهای فرآوری شده:

• غذاهای کامل: میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، حبوبات، گوشت‌های کم چرب
• غذاهای خانگی: غذاهایی که در خانه با مواد تازه تهیه می شوند، به طور کلی سالم تر از غذاهای فرآوری شده هستند.
• میان وعده‌های سالم: میوه‌ها، سبزیجات، آجیل، ماست کم چرب

شیرین کننده‌های مصنوعی

شیرین کننده‌های مصنوعی جایگزینی بدون کالری و کربوهیدرات برای شکر هستند، اما برخی مطالعات نشان داده است که مصرف منظم آنها ممکن است با افزایش وزن، مشکلات متابولیک، افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 و تغییرات در باکتری‌های روده مرتبط باشد. گزینه‌های سالم‌تر شامل شکر طبیعی مانند عسل، استویا، و اریتریتول هستند که کالری و کربوهیدرات کمتری دارند و قند خون را افزایش نمی‌دهند. اما باید به اعتدال مصرف شیرین کننده‌ها توجه کرد و بهترین راه برای کنترل قند خون، داشتن یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم است.

 

نمک

مصرف زیاد نمک می‌تواند منجر به فشار خون بالا شود که یک عامل خطر مهم برای بیماری قلبی و سکته مغزی است. افراد مبتلا به دیابت در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری‌ها هستند، بنابراین محدود کردن مصرف نمک برای آنها بسیار مهم است.

انجمن قلب آمریکا به افراد مبتلا به دیابت توصیه می کند که مصرف نمک خود را به کمتر از 2300 میلی گرم در روز محدود کنند. این معادل حدود 1 قاشق چای خوری نمک است. کاهش مصرف نمک می‌تواند به کاهش فشار خون و خطر ابتلا به بیماری قلبی و سکته مغزی در افراد مبتلا به دیابت و  کنترل بهتر قند خون کمک کند.

راه‌های کاهش مصرف نمک شامل مطالعه برچسب‌های غذایی، محدود کردن غذاهای فرآوری شده، استفاده از چاشنی‌های کم سدیم، پختن غذاهای کم نمک، و افزایش مصرف میوه و سبزیجات می‌شود.

 

کافئین

مطالعات نشان داده‌اند که مصرف زیاد کافئین می‌تواند قند خون را به طور کلی افزایش دهد، به خصوص در افراد مبتلا به دیابت نوع 2. کافئین همچنین می‌تواند با برخی از داروهای دیابت تداخل داشته باشد و اثربخشی آنها را کاهش دهد.

افراد مبتلا به دیابت باید قبل از مصرف کافئین با پزشک خود صحبت کنند. پزشک آنها می‌تواند به آنها کمک کند تا بفهمند که آیا کافئین برای آنها بی خطر است یا خیر و در صورت مصرف، چه مقدار آن مناسب است.

اگر به دیابت مبتلا هستید، مصرف کافئین را به 1 فنجان قهوه در روز محدود کنید و از مصرف آن قبل از خواب و با معده خالی خودداری کنید. همچنین، در صورت مصرف کافئین، به علائم قند خون پایین توجه کنید و در مورد تداخل با داروهای دیابت با پزشک خود صحبت کنید.

کلام آخر

مدیریت دیابت با رژیم غذایی می‌تواند چالش برانگیز باشد، اما با کمی برنامه‌ریزی و تلاش، امکان‌پذیر است. با انتخاب غذاهای سالم و محدود کردن غذاهایی که می‌توانند قند خون را افزایش دهند، می‌توانید به کنترل دیابت و بهبود سلامت کلی خود کمک کنید.

 

سوالات متداول

1. چه غذاهایی را باید بخورم؟

روی غذاهای سرشار از فیبر، مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات تمرکز کنید. همچنین پروتئین بدون چربی، مانند ماهی، مرغ، لوبیا و توفو را انتخاب کنید. چربی‌های سالم، مانند روغن زیتون، آجیل و دانه‌ها را نیز در رژیم غذایی خود بگنجانید.

 

2. چقدر باید غذا بخورم؟

مقدار غذایی که باید بخورید به عوامل مختلفی از جمله سن، جنس، سطح فعالیت و اهداف سلامتی شما بستگی دارد. برای یک برنامه غذایی شخصی با یک متخصص تغذیه مشورت کنید.

 

3. چه زمانی باید غذا بخورم؟

سعی کنید در طول روز وعده‌های غذایی و میان وعده‌های منظم داشته باشید تا قند خون خود را ثابت نگه دارید.

 

4. آیا باید قند خون خود را قبل و بعد از غذا چک کنم؟

بله، چک کردن قند خون خود قبل و بعد از غذا می‌تواند به شما کمک کند تا تأثیر غذاها را بر قند خون خود چک کنید. این اطلاعات می‌تواند به شما کمک کند تا انتخاب‌های غذایی خود را تنظیم کرده و داروهای دیابت خود را مدیریت کنید.

 

5. آیا می‌توانم با دیابت دسر بخورم؟

بله، می‌توانید گاهی اوقات دسر بخورید، اما مهم است که انتخاب‌های سالمی داشته باشید. به دنبال دسرهایی باشید که قند و چربی کم و فیبر بالایی داشته باشند.

 

6. آیا می‌توانم با دیابت سیگار بکشم؟

خیر، سیگار کشیدن برای افراد مبتلا به دیابت مضر است. سیگار کشیدن خطر ابتلا به عوارض جدی دیابت مثل بیماری قلبی، سکته مغزی، بیماری‌های کلیوی، نابینایی و قطع عضو را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.

 

Image by freepik